Even daarvoor hielden aanbieders en zoekers een korte pitch over waar ze voor staan en wat ze te bieden hebben. De kerk St. Augustine Kerk aan de Amstelveenseweg, net over de grens in Buitenveldert, biedt bijvoorbeeld kerkdiensten aan in het Engels. De organisatoren van het Keizer Karel Festival zijn op zoek naar vrijwilligers en organisaties die mee willen doen. De Uilenkatten, een studentenorganisatie op Uilenstede, vertellen enthousiast over wie ze zijn en wat ze doen, zoals het organiseren van het Thuisfront Festival. Het is een avond vol positieve energie. De enige kanttekening bij het geheel is dat er op zo’n avond toch vooral de usual suspects afkomen: er zijn vooral mensen aanwezig die zich professioneel of privé (of beide) al inzetten voor de ander.

Hoe bereik je die andere Amstelveners en hoe bevorder je de sociale cohesie binnen wijken? Dat is een vraag waar veel gemeenten mee worstelen. De internationalisering van Amstelveen maakt dit vraagstuk niet makkelijker. Pas sinds enkele jaren is er echt oog voor de minder gewenste effecten van internationalisering. In wijken en straten waar bewoners elkaar snel opvolgen, staat de onderlinge samenhang onder druk. De diversiteit van een wijk of buurt heeft invloed op de mate waarin men zich thuis voelt in de buurt, hoe men de sociale cohesie in de buurt ervaart en het heeft invloed op of men zich veilig voelt in de buurt, blijkt uit onderzoek. Dat wordt gestaafd door onderzoek dat Amstelveen zelf heeft laten uitvoeren, ‘Samenleven in een diverse stad’. Het onderzoek bestaat uit een enquête, die door ruim 300 ‘oude’ Amstelveners zijn ingevuld. De resultaten zijn daarmee niet representatief, maar ze geven wel een beeld. De peiling geeft inzicht in hoe Amstelveners het samenleven in een diverse stad ervaren en op welke manier zij elkaar ontmoeten. Een opvallend resultaat uit dit onderzoek is dat inwoners die tien tot twintig jaar in Amstelveen verblijven, zich het minst thuis voelen in Amstelveen; dit percentage is aanzienlijk gedaald van 86% in 2021 naar 68% in 2024.

In het verleden werd in Amstelveen de rode loper uitgelegd voor internationale bedrijven en in hun kielzog expats. Nog steeds wordt het internationale karakter van Amstelveen gezien als uithangbord. ‘Amstelveen is trots dat grote Japanse, Chinese en Koreaanse bedrijven hebben gekozen voor Amstelveen,’ staat op de website van de gemeente te lezen. ‘Amstelveen kent een uitstekend woonklimaat wat zeer aanspreekt bij internationals. De gemeente ondersteunt en creëert faciliteiten voor verschillende internationale doelgroepen. Amstelveen heeft bijvoorbeeld een Japanse kleuterschool, een internationale school, verschillende internationale festivals en diverse internationale restaurants.’

Dat was in het verleden niet anders. Expats zijn en waren welkom in Amstelveen, en dat is onder meer terug te lezen in de woonvisie van 2010- 2014. Daarin is als beleidsdoel geformuleerd: het versterken van Amstelveen op de regionale woningmarkt, door het ontwikkelen van een centrum-stedelijk woonmilieu in een groene setting, met internationale allure. ‘De aantrekkelijkheid van Amstelveen voor expats kan met de verdere ontwikkeling van het centrum stedelijk woonmilieu worden versterkt. Denk hierbij aan het toevoegen van voor expats aantrekkelijke woonvoorzieningen met conciërges, schoonmaakdiensten en was- en strijkservice.’ Deze visie kan deels worden verklaard door kredietcrisis van 2008. De woningmarkt zakte in, veel woningen kwamen financieel gezien onder water te staan. Om de financiële pijn te verlichten waren nieuwe inwoners welkom, zodat de vraag naar woningen niet te veel zou inzakken. Economische argumenten waren leidend.

Inmiddels kijkt men iets genuanceerder naar de zaak. Internationale bedrijven zijn welkom, maar: ‘de focus ligt op bedrijven die aantoonbaar bijdragen aan het duurzaam versterken van de economie van de Metroolpool Regio Amsterdam (MRA). Dit wil zeggen dat zij passen bij de economische, sociale en ruimtelijke ambities van de MRA en dat zij bereid zijn om bij te dragen aan de lokale samenleving.’ Wat dit precies betekent is de vraag. Past JBS Foods, dat zich begin vorig jaar heeft gevestigd in Amstelveen, in dit plaatje? Het vleesbedrijf werd in de media in verband gebracht met corruptie, milieuvervuiling, ontbossing en beschuldigingen van kinderarbeid en belastingontwijking. Je mag als overheid echter niet zomaar een internationaal bedrijf weigeren, wanneer deze aan de vestigingsregels voldoet.

Het gemeentebestuur ziet dat voorzieningen in Amstelveen onder druk staan vanwege de groei van de (internationale) gemeenschap. En niet alleen de voorzieningen, zoals onderwijs, sport en zorg. Maar ook de sociale cohesie binnen Amstelveen. Vorig jaar riep de gemeenteraad middels een motie op om de sociale cohesie in Amstelveen te bewaken en bevorderen. In het Internationale Beleid van de gemeente is dit ook een speerpunt. Contact tussen internationale en Nederlandse Amstelveners wordt gestimuleerd met behulp van het platform Amstelveen Connect@. Contact moet het wederzijds begrip helpen vergroten. Hoeveel Amstelveners met deze aanpak al worden bereikt, is de vraag. Amstelveen Connect@ is online te vinden op de website ‘Amstelveen Denkt mee’. De berichten op het platform dateren van een paar jaar terug. Online komt het geheel niet echt van de grond. De gemeente is echter wel enthousiast over de netwerkbijeenkomsten, zoals de bijeenkomst op 11 april in het raadhuis. Ook in november werd een bijeenkomst georganiseerd, waar het draaide om vrijwilligers. Er bestaat nu ook een Facebookpagina van Amstelveen Connect@, waarbij men zich kan aansluiten.

Het onderwerp internationalisering leeft in Amstelveen. Het organiseren van stadsgesprekken is een andere manier om in contact te komen met inwoners, en met hen het gesprek te voeren over de internationalisering. 18 juni 2024 vindt een dergelijk stadsgesprek plaats. Deelnemers gaan in groepjes uiteen, en spreken met elkaar over ‘de Amstelveense identiteit’ en het contact in de buurt. Ook wordt een aantal resultaten gedeeld uit het onderzoek naar hoe Amstelveners naar de internationalisering kijken. Bij de groepsgesprekken mag geen journalist aanwezig zijn, de gemeente is bang dat inwoners dan hun mening niet durven te geven. Bij het plenaire gedeelte, waar een terugkoppeling wordt gegeven vanuit de gespreksgroepen, mag de pers wel aanwezig zijn. Duidelijk wordt dat in sommige groepen pittig werd gediscussieerd. Ergernis in wijken ontstaan onder meer door cultuurverschillen en soms een gebrek aan informatie. De onduidelijkheid over de afvalinzameling is een veel gehoorde klacht. Op plekken waar nieuwe bewoners elkaar snel opvolgen, heeft men soms geen zin meer om zich voor te stellen aan de buren. Wie kan in zo’n geval bruggen bouwen? 

Het welzijnswerk, dat zich richt op alle inwoners van Amstelveen, lijkt daarvoor het meest geschikt. Maar niet alle groepen zijn in beeld. “Binnen het huidige welzijnswerk hebben we geen capaciteit om ons specifiek te richten op expats,” vertelt Elena Nabatova van welzijnsorganisatie Participe Amstelland. “Expats zijn ook een relatief welvarende groep en veel problemen worden opgepakt binnen de eigen gelederen. Velen weten de wijkcentra wel te vinden voor zaalhuur, maar het zou mooi zijn als zij zich meer onderdeel van de gemeenschap zouden voelen en zich in zouden zetten voor de sociale activiteiten in de wijk.” Er liggen volgens Nabatova veel kansen als het gaat om verbinding van internationals aan de Amstelveense gemeenschap. “Doordat wij nauw bij Oekraïense vluchtelingen betrokken waren, zien we nu dat ze de wijkcentra, sport en culturele activiteiten gevonden hebben, niet alleen als deelnemer maar ook als vrijwilliger. Vooral dat laatste is zo van belang in deze tijd, niet alleen vanwege gebrek aan vrijwilligers, maar juist door de kloof die in Amstelveen ontstaat met de nieuwe buren.”
Participe is met de gemeente in gesprek over de kansen die ze zien om de internationals meer te betrekken bij het reilen in zeilen van Amstelveen. “Zo zouden we contactpersonen kunnen aanstellen, die onder andere de banden aanhaalt met de verschillende gemeenschappen. Zo kunnen we wellicht mensen makkelijker koppelen aan organisaties voor het doen van vrijwilligerswerk. Hierin is samenwerking met partners van Amstelveen Connect@ essentieel. En professionele ruimte om gesprekken te voeren, vertrouwen op te bouwen, projecten te ontwikkelen en vrijwilligers te werven. Sommige processen gaan nu eenmaal niet vanzelf.”

Amstelveen is niet de enige gemeente met veel internationale inwoners, dat geldt bijvoorbeeld ook voor Eindhoven. Hoe gaan ze daar om met de internationalisering?